Wyobraźnia i koncentracja w treningu

Dlaczego uważność w treningu ma znaczenie? Jak wpływa na układ ruchu  w trakcie wykonywania ćwiczeń, koncentracja na detalach  i wyobraźnia?

Najczęściej dolegliwości odcinka szyjnego, lędźwiowego kręgosłupa, barków, głowy itd. wynikają z biomechanicznych przeciążeń wywołanych kompensacyjnymi/nieprawidłowymi wzorcami ruchu. Mechanizm ich powstawania jest bardzo złożony. Początki tego procesu mogą sięgać życia płodowego, wpływ na nie może mieć sam akt porodu, a w okresie dorastania wszelkie czynniki środowiskowe takie jak, tryb życia, doświadczenia emocjonalne, ale też cechy charakteru, temperament. W późniejszym, dorosłym życiu osobnicze cechy postawy i funkcjonowania ciała umacniają się na zasadzie powtarzalności wyuczonych wzorców. Nasze ciała są swoistym bankiem pamięci. Zapisujemy w nich nie tylko fizyczne zdarzenia, ale także naszą emocjonalność, sposób radzenia sobie ze światem. Oczywiście wpływ na naszą konstrukcję psychofizyczną ma nasz styl życia, wykonywany zawód, cała nasza codzienność, ale ślady w niej zostawiają też wszelkie kontuzje, choroby, operacje również traumy psychiczne. To temat rzeka, tu podkreślimy jedynie fakt, że zarówno naukowcy zajmujący się badaniem funkcjonowania ludzkiego ciała, jak i badający ludzką psychikę, są zgodni – ciało i umysł to nierozerwalna całość.

Zależy nam na tym, aby  zajęcia w Slow Move miały wpływ na prawidłową postawę, zniesienie niepotrzebnych kompensacji, przywrócenie optymalnej gry mięśniowej i propriocepcji – popularnie nazywanej czuciem głębokim. Staramy się budować świadomość ciała.

W trakcie ćwiczeń wg Pilatesa duży nacisk kładziemy na koncentrację i skupienie na detalach wykonywanego ruchu.

Skupianie się na detalach w ruchu sprzyja procesowi uczenia się. Stymulując proces nauczania, uważny ruch, pomaga przemodelować w ukierunkowany sposób struktury mięśniowo – powięziowe. Powięź to bardzo bogato unerwiona tkanka. Lider w zakresie badań nad powięzią, Robert Schleip twierdzi, że system powięziowy bardzo dobrze reaguje na bezpośrednie wskazówki słowne oraz korekcje dotykowe. Według Erica Franklina system ten jest również wrażliwy na obrazowanie / wizualizację (np. wyobraź sobie, że twój kręgosłup to strumień wody bijący w górę i spróbuj poczuć reakcję tułowia).
Myślenie i mózg to jedno, a więc myśl / wyobrażenie to informacja dla układu nerwowego. Układ nerwowy to nie tylko mózg, ale cała sieć połączeń obwodowych np. neuromięśniowych. Kiedy powtarzamy w skupieniu określone sekwencje ruchowe, zapisujemy je w ciele, w układzie nerwowym. Z upływem czasu powinno to utorować drogę nowym, prawidłowym wzorcom ruchu, w miejsce zapisywanych wcześniej nieprawidłowych, prowadzących do dysfunkcji.

Precyzję w ćwiczeniach bardzo pomaga zwiększyć wyobrażenie sobie ruchu, który chcemy wykonać.
„ (…) Już samo wyobrażenie ruchu wystarczy do pobudzenia optymalnej drogi przekazywania impulsów nerwowych. Mabel Todd jako pierwsza przekształciła tę teoretyczną koncepcję w metodę uczenia się. Wyszła przy tym z założenia, że ‘koncentracja na obrazie związanym z ruchem prowadzi do reakcji neuromięśniowych niezbędnych do wykonania określonych ruchów z jak najmniejszym wysiłkiem’. Do tej teorii doszła w wyniku licznych prób.” (Sweigard 1978).
Obrazy mentalne wpływają na ciało.
„Sugeruje się, że połączenie wysiłku fizycznego i umysłowego stymuluje oraz odnajduje nowe ścieżki nerwowe jako skutek neuroplasyczności*” (Doidge2007).

Na zajęciach w Slow Move uczymy się koncentracji na pracy całego ciała, nie jedynie na wybranych rejonach. Przykładowo, pracując ramionami zwracamy baczną uwagę na ułożenie reszty ciała, uczymy się obserwować, gdzie pojawia się napięcie, rozluźniać nadmiernie lub niepotrzebnie spięte okolice. Zawsze łączymy ruch z oddechem. Taka praca zgodna jest z nowoczesnym, popartym badaniami modelem „nerwowo- mięśniowo – powięziowo – szkieletowej” ciągłości. Według tej koncepcji ułożenie, skrócenie, wzmożone napięcie bądź wydłużenie jednej części układu ruchu (np. stopy) wpływa na to jak układa się i porusza reszta ciała. Patrz też http://slowmove.pl/trening-powieziowy/)
Logicznym więc jest, że jeśli pilnujemy prawidłowych pozycji w ćwiczeniu, wypracowujemy optymalne wzorce ruchu. Jeśli pilnujemy odpowiednich torów ruchu, otwieramy drogę do zdrowej motoryki i postawy ciała – zgodnie z zasadą, że „czynność kształtuje strukturę” (Wolff 1986).

Podążając w ćwiczeniach Pilatesa (i nie tylko 🙂 ) za oddechem, budujemy rodzaj wewnętrznej kontroli, bezpośrednio wpływając na mechanizm stabilizacji centralnej. Dokładniej napiszemy o tym w innym artykule.

Opisane elementy budują świadomość ciała. To proces, efekty przychodzą u każdej osoby w innym tempie. Nie ma sensu się porównywać. Ważne, aby wsłuchiwać się w siebie. Świadoma praca z ciałem buduje koordynację, płynność i grację ruchu na co dzień. Ma niebagatelne znaczenie dla zdrowia wszystkich tkanek organizmu i znacznie poprawia nasze samopoczucie. Umysł ma wpływ na ciało, ale to działa również w drugą stronę 🙂

*Neuroplastyczność (plastyczność mózgu) – zdolność tkanki nerwowej do tworzenia nowych połączeń umożliwiających procesy zreorganizowania się, adaptacji, zmienności, samonaprawy, uczenia się i pamięci. Jest to powszechna cecha neuronów, występująca na wszystkich piętrach układu nerwowego.

Tekst Agata Komorowska

Foto Katarzyna Wojniak