Zgodnie z obietnicą wracamy do opisu mięśniowo – powięziowych Taśm Anatomicznych wg. koncepcji Thomasa Myers’a. Jako pierwszą opiszemy Taśmę Powierzchowną Tylną – TPT.

Biegnie ona od podeszwowej części palców stóp, przez łydki, uda do okolicy krzyżowo lędźwiowej pleców i dalej w górę, na szczyt głowy, aż do okolicy czołowej . Oczywiście każdy człowiek ma dwie Taśmy Powierzchowne Tylne – lewą i prawą.

Tworzą ją:
o Powięź podeszwowa i krótkie zginacze palców (podeszwy stóp)
o Ścięgno Achillesa i mięsień brzuchaty łydki (tył łydek)
o Mięśnie kulszowo – goleniowe (tylna strona ud)
o Więzadło krzyżowo – guzowe (okolica krzyżowa miednicy)
o Powięź krzyżowo – lędźwiowa i mięsień prostownik grzbietu (od okolicy krzyżowej do dolnej części głowy)
o Czepiec ścięgnisty oraz rozcięgno naczaszne (okolica głowy od karku po brwi)

Funkcją posturalną TPT jest utrzymanie ciała w pozycji wyprostowanej, przeciwdziałając tendencji do zwijania się w kierunku zgięcia. Jest to ciągła praca wymaga więc dużej wytrzymałości od mięśni, dlatego zawierają one więcej włókien wolnokurczliwych. Charakterystyczne dla tej taśmy są też silne wzmocnienia powięziowe np. ścięgno Achillesa, więzadło krzyżowo – guzowe czy powięź piersiowo – lędźwiowa (elementy, wytrzymujące naprawdę duże obciążenia).

Funkcją ruchową Taśmy Powierzchownej Tylnej jest wyprost i przeprost. Jedynie stawy kolanowe pod jej wpływem ulegają zgięciu. Przy prostych kolanach TPT pracuje jako całość, przy ugiętych dzieli się na dwie części – od stóp do kolan i od kolan do brwi. (Wykonaj powoli skłon w przód z prostymi kolanami, a później z lekko ugiętymi – czujesz różnicę? Przez ugięcie kolan, zwalniasz cześć TPT stąd luźniejszy ruch zgięcia tułowia.)

W przypadku zaburzeń funkcji TPT mogą powstać miedzy innymi: ograniczenie zgięcia grzbietowego stopy, przeprost stawu kolanowego, skrócenie mięśni kulszowo – goleniowych (tył uda), nadmierne pochylenie miednicy do przodu, usztywnienie w wyproście odcinka piersiowego kręgosłupa, przeprost w górnym odcinku kręgosłupa szyjnego.
Jako, że ruch oraz napięcie zarówno to prawidłowe, jak i patologiczne, przekazywane jest w ciele wzdłuż taśm (patrz: http://slowmove.pl/tasmy-anatomiczne/ oraz  http://slowmove.pl/powiez/ ), dysfunkcja na jednym odcinku TPT może rzutować problemy na odległym od niego rejonie. Skrócenie rozcięgna podeszwowego ma często związek z ograniczeniem w rejonie mięśni kulszowo-goleniowych, pogłębioną lordozą lędźwiową i długotrwałym przeprostem górnej części kręgosłupa szyjnego.

W łonie matki wszyscy mamy ułożone ciało w zwiniętej pozycji płodowej. Po narodzinach TPT stopniowo ulega skróceniu i wzmocnieniu, aby wyprowadzić nas z pełnego zgięcia do wyprostowanej pozycji ciała z zachowanymi krzywiznami pierwotnymi (łuk piersiowy i krzyżowo guziczny – kifoza – wypukłość do tyłu) i wtórnymi (lordoza szyjna i piersiowa, zgięcie kolan) w harmonijnej równowadze. Jeśli na tym etapie dojdzie do zaburzeń, powstają kompensacje. Przewlekła, utrzymująca się nieprawidłowa aktywność mięśni prowadzi do przykurczów w obrębie powięzi, a zmiany te mogą być przenoszone do pozostałych części ciała.

Skrócenia i wzmożone napięcie w obrębie tylnej taśmy może mieć związek z zaburzeniem równowagi między długością pięty, a długością stopy (przednie przesunięcie pięty). Towarzyszy temu często przemieszczenie kolan i miednicy w przód, pięty przestają kontaktować się z podłożem, a ciężar ciała jest nadmiernie przesunięty na palce stóp (w efekcie jeszcze większe napięcie TPT).
Dolegliwości bólowe w odcinku szyjnym kręgosłupa, mogą mieć związek z przeprostem w stawach kolanowych (zmianą krzywizny wtórnej w pierwotną). Wymusza to kompensację poprzez zmianę ustawienia pozostałych krzywizn  – lordozy lędźwiowej lub/i szyjnej. Efekt  – ból szyi lub dolnego odcinka kręgosłupa.

Reedukacja powięziowa może poprawić ustawienie w stawach skokowych, kolanowych oraz lędźwiowym i szyjnym odcinku kręgosłupa, pozwalając na utrzymanie efektów terapii poprzez eliminację złych wzorców i stworzenie warunków do funkcjonalnej pracy całej struktury mięśniowo-powięziowej.
Metody pracy z powięzią mogą być różne. Terapia punktów spustowych, manipulacje powięzi, stretching powięziowy, joga, pilates, ćwiczenia oddechowe to tylko niektóre z nich. W Slow Move prowadzimy zajęcia w oparciu o te techniki, biorąc pod uwagę naturę powięzi i wartość globalnego podejścia do ciała. Zapraszamy!

Przykładem asany rozciągającej Taśmę Powierzchowną Tylną jest pozycja „psa z głową w dół” (na zdjęciu).

Zobacz też Trening powięziowy

Tekst Agata Komorowska
Foto Maciej Komorowski

1. Robert Schleip, Thomas W. Findley, Leon Chaitow, Peter A.Huijing; Powięź. Badanie, profilaktyka i terapia dysfunkcji sieci powięziowej, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2014
2. Thomas W. Myers; Taśmy Anatomiczne, DB Publishing, Warszawa 2010

Na zajęciach w Slow Move często wplatamy ćwiczenia sensomotoryczne. Ponieważ powtarzają się pytania dlaczego są one tak istotne, odpowiadamy…

Czucie głębokie czyli propriocepcja to mechanizm nerwowo-mięśniowy umożliwiający rozpoznanie ułożenia poszczególnych części ciała względem siebie oraz element stabilizacji stawów. Dzięki przekaźnictwu nerwowemu z centralnego układu nerwowego do układu ruchu trafia informacja o dopasowaniu tonusu mięśniowego i zachowaniu równowagi. Dlatego m.in. potrafimy bez kontroli wzrokowej wchodzić po schodach, poruszać się po niestabilnym podłożu automatycznie dobierając odpowiednią koordynację, dynamikę i strategię ruchu. Receptory czucia głębokiego znajdujące się w naszych mięśniach i stawach dostarczają nieustannie informacji naszemu mózgowi o tym jak pokierować aparatem ruchu, a informacje te wysyłane są z powrotem do mięśni w celu doboru optymalnego ustawienia ciała. Bardziej skomplikowana lub niespodziewana czynność, to dla mózgu sytuacja nowa. Dlatego może dojść do zaburzenia biomechaniki reakcji ruchowej. To z kolei może doprowadzić do kontuzji. Nasz układ nerwowy „najchętniej” wybiera optymalne i ekonomiczne rozwiązania, przez co operujemy określonym zestawem wzorców ruchowych.
Trening propriocepcji (inaczej zwany treningiem stabilizacji, równoważnym, czucia głębokiego) jest bardzo ważny ponieważ uczy nasze ciało reagowania na nieprzewidziane bodźce, usprawnia reakcję motoryczną oraz wytycza nowe wzorce ruchowe. Odpowiednia reakcja motoryczna na nagłe zmiany w podłożu czy otoczeniu może znacznie obniżyć ryzyko urazów. Przyda się to zwłaszcza zimą na śliskich nawierzchniach i stoku oraz w wieku starszym, gdzie ryzyko upadków jest znacznie podwyższone.

Trening sensomotoryczny to rodzaj treningu równoważnego. Jest wskazany dla każdego, a szczególnie korzystny dla ludzi uprawiających sport (poprawa koordynacji), osób starszych (zmniejszenie ryzyka upadków) i po urazach (szybszy powrót do sprawności). Wykonujemy go po to, aby nasz aparat ruchu pracował w sposób bardziej skoordynowany i był gotowy na wykonywanie zadań, które stawia przed nami działanie w naturalnych warunkach. Polega na stymulowaniu odruchowych mechanizmów kontroli ustawienia ciała poprzez ćwiczenia równoważne statyczne i dynamiczne, najczęściej w niestabilnych pozycjach (np. na jednej nodze) oraz ćwiczenia bez kontroli wzrokowej. Tego rodzaju ćwiczenia wykonywane funkcjonalnie i wielopłaszczyznowo, z uwzględnieniem taśm anatomicznych przynoszą najlepsze rezultaty. Dodatkowo wykorzystujemy poduszki sensomotoryczne (tzw.dyski), piłki różnej wielkości, BOSU, trampolinę.
Dzięki treningowi sensomotorycznemu poprawimy także postawę, wzmocnimy mięsnie głębokie, a tym samym stabilizację centralną, wpłyniemy na lepsze czucie własnego ciała, będziemy poruszać się w sposób bardziej pewny, ekonomiczny i bezpieczny. Patrz też http://slowmove.pl/zajecia/trening-funkcjonalny/

Zapraszamy do Slow Move na Trening Sensomotoryczny przed wyjazdem na narty i nie tylko 🙂

Tekst Justyna Jasłowska
Foto Maciej Komorowski