Spróbujmy wyobrazić sobie nasz układ naczyniowy. Wiedząc, że dociera on do wszelkich zakamarków organizmu, aby odżywić i oczyścić wszystkie komórki, nietrudno „zobaczyć” sieć naczyń, która układa się dokładnie w kształt ciała człowieka, budując swoisty szkielet tętniczo –żylny. Analogicznie, system nerwowy tworzy sieć komórek biegnących szlakami ludzkiej sylwetki. Podobnie możemy sobie zwizualizować powięź (patrz tutaj). Sieć powięziowa zbudowana z tkanki łącznej (mieszanki kolagenu, elastyny i retikuliny) przenika każdy centymetr ciała ludzkiego tworząc spójną całość i gdyby, za dotknięciem różdżki spowodować jej zniknięcie „..bez wsparcia ze strony tej sieci, mózg przypominałby wyciekający krem, wątroba rozlałaby się w obrębie jamy brzusznej, a my skończylibyśmy jako kałuża u naszych własnych stóp…” (1)

Przyjrzyjmy się grejpfrutowi. Jego skóra może być odpowiednikiem ludzkiej, biały miąższ pod nią przywodzi na myśl naszą podskórną tkankę tłuszczową. W przepołowionym owocu widzimy błony, dzielące go na cząstki – analogicznie, w ciele człowieka, powięź jako namięsna otacza pojedyncze mięśnie, przechodząc następnie w ścięgno łączące brzusiec z kością. Kiedy rozerwiemy cząstkę grejpfruta, widzimy jak krople soku popakowane są w woreczki z cieniutkiej błonki – znowu podobnie jak ludzkim ciele, gdzie powięź otacza poszczególne pęczki włókien mięśniowych, dzieląc mięsień na wiązki. Omięsna – tak nazywa się tę warstwę, łączy się zarówno ze ścięgnami, jak i błoną namięsnej. Z kolei każdy pęczek mięśniowy jest poprzeplatany siecią śródmiesnej, otaczającej każde włókno mięśnia osobno. Ten opis to duże uproszczenie. Nie mniej jednak, przyglądając się grejpfrutowi widzimy wyraźnie, że błonki dzielące go na mniejsze i całkiem maleńkie części równocześnie są elementem spajającym je w całość.

Połączenia powięziowe, zapewniają ciągłość komunikacji zarówno między pojedynczymi włóknami, jak i całymi pęczkami mięśniowymi. Dzięki swoim właściwościom sprężystym i elastycznym, powięź przenosi siłę skurczu z włókien na włókna, z pęczków na pęczki. Rozmieszcza optymalnie obciążenia, chroniąc mięsnie przed rozerwaniem. Poważne dowody pozwalają przypuszczać, że powięź jest istotnym ogniwem w przenoszeniu sił mięśniowych.

Próbą opisu dróg mięśniowo – powięziowych, przekazujących siły w ludzkim ciele są Taśmy Anatomiczne. Stanowią one swoistą mapę, tego jak mogą być przenoszone obciążenia z jednej części ciała na drugą, czasem nawet bardzo odległą część. Jest to zarys przebiegu całych długich pasm napięcia „od stóp do głów,” utworzonych przez pojedyncze mięśnie połączone powięzią, biegnące na tej samej głębokości, bez nagłych zmian kierunku. Składają się na nie mięśniowo – powięziowe linie oraz stacje kostne. To bardzo pomocny sposób obserwacji ludzkiego ciała w ruchu, pomagający zrozumieć m.in. takie pojęcia jak stabilizacja czy kompensacja.

Twórca koncepcji Taśm Anatomicznych, Thomas Mayers wyszczególnił:

1. Taśmę Powierzchowną Tylną
2. Taśmę Powierzchowna Przednią
3. Taśmę Boczną
4. Taśmę Spiralną
5. Taśmy Kończyny Górnej
6. Taśmy Funkcjonalne
7. Taśmę Głęboką Przednią

Takie globalne podejście do ludzkiego ciała daje szersze możliwości do pracy z nim. Łatwiej jest zrozumieć funkcje motoryczne, mechanizmy, które wyzwalają określony ruch, ale i osobniczy, ten jedyny, charakterystyczny dla danej jednostki sposób, w jaki został wykonany. Każdy z nas inaczej chodzi, biega, tańczy, inaczej układa ciało stojąc, siedząc. Nasze ciało to zapis materiału genetycznego jaki przekazali nam rodzice, ale też historia naszego życia, wydarzeń, emocji. Kompensacje, skrócenia, blokady, czy nadmierna ruchomość, to wszystko jest wyjątkowym pamiętnikiem, który “pisze się sam”. Mogą one być, (jak też wynikające z nich dolegliwości), efektem choroby, urazu, także psychicznego, ale też stylu życia np. długotrwałych jednostajnych pozycji , trwania w kleszczach strachu, gniewu…

Metody pracy mogą być różne. Ważne, żeby pracować z całym ciałem, postrzegać człowieka jako kompletną całość, a nie koncentrować się, przykładowo na miednicy, czy fragmencie kręgosłupa . Okazuje się, że np. dolegliwości w odcinku lędźwiowym mogą się zmniejszyć jeśli popracujemy ze stopami, łydkami, a bóle głowy zniwelujemy pracując w okolicach obręczy barkowej.

W następnym artykule przybliżymy budowę i funkcję Taśmy Powierzchownej Tylnej.

Zobacz też Trening powięziowy

1. Thomas Mayers „Anatomy Trains. MyofascialMeridians for Manual and MovementTherapists” 2nd edition. 2009 Churchill Livingstone Elsevier

Tekst Agata Komorowska

Stopy – u niemowlaków maleńkie, mięciutkie cudeńka, które rozczulają chyba każdego. Patrząc na nie trudno uwierzyć, że z czasem będą dźwigać kilkadziesiąt kilogramów.

Stopa zbudowana z 26 kości, połączonych 25 stawami, związanymi w skomplikowany mechanizm za pośrednictwem więzadeł, ścięgien, mięśni i poprzetykana siecią powięzi. Dopasowuje się do podłoża, po którym nosi nasze ciało, do tempa i rodzaju aktywności, na przemian usztywniając się i rozluźniając – wyobraźcie sobie łańcuch na zmianę mocno skręcony i rozkręcony. Jednocześnie stabilna podstawa i elastyczny amortyzator. Między trzema najważniejszymi punktami styczności stopy z podłożem – piętą oraz głowami pierwszej i piątej kości śródstopia – w miarę rozwoju tworzą się łuki połączone rozcięgnem podeszwowym, tworzącym „trampolinę” dla lepszego przenoszenia obciążeń.

Pewnie niewiele osób zastanawia się nad tym jak pracuje stopa, w jaki sposób niesie nas w szalonym tańcu lub biegu po piasku, albo pozwala długo stać w miejscu? Nie zastanawiamy się nad proporcjami – stopa, a reszta ciała. Nasze stopy naprawdę ciężko pracują, często zamknięte w ciasnym obuwiu na wysokich szpilkach i z wąskimi czubkami. Pomyśl, ile czasu poświęcasz np. włosom, pielęgnacji twarzy, a ile stopom? Ile wykonujesz ćwiczeń na mięśnie brzucha, a ile na mięśnie stóp?

To, czy praca stóp jest zrównoważona, czy prawidłowo rozkłada się na nich ciężar ciała, jest niezwykle ważne dla funkcjonalnego ruchu w kolanach, biodrach, stawach kręgosłupa. Ważne dla całego ciała. Nierzadko problemy, na przykład z lędźwiowym odcinkiem pleców są efektem dysfunkcji stopy.

Poświęcaj im więcej czasu. Warto. Świetnie im robi chodzenie boso, po trawie, piachu. Spróbuj powędrować bez butów po lesie :). Zrób czasem dokładny powolny masaż stóp, wcierając krem po kąpieli.
Albo… Stań jedną stopą na piłce tenisowej i przetaczaj ją wzdłuż całego obszaru miedzy kością piętową, a palcami, uważnie, wolno, dość mocno ją przyciskając. Po dwóch minutach zmień stopę. Ten masaż powięzi stopy wpływa na rozluźnienie także w wyższych partiach ciała. Możesz to sprawdzić wykonując przed i po nim skłon tułowia w przód (z prostymi kolanami) sięgając palcami dłoni w stronę podłogi i porównując odczucia :). (Nie rób tego jeśli cierpisz na dyskopatię lub inne niezdiagnozowane dolegliwości pleców lędźwiowych).
Albo… Postój na jednej nodze koncertując się na tym, jak na niej balansujesz. Po chwili zacznij wyobrażać sobie, że noga na której stoisz, wrasta korzeniami głęboko w podłoże. Porównaj odczucia. Zrób to samo na drugiej.
Warto pamiętać o tym jakie są ważne i dbać o nie 🙂

Agata Komorowska